Żyjemy w dobie tak zaawansowanych technologii, że nikogo już nie dziwi zasięg i możliwości telefonii komórkowej oraz całodobowy dostęp do Internetu prawie z każdego miejsca na świecie. To zjawisko szczególnie dla dzieci jest czymś naturalnie wpisanym w życie. Wszystko jest dobrze do momentu aż zaobserwujemy, że nasza pociecha nie rozstaje się z telefonem podczas rodzinnych posiłków, zabiera go do szkoły, kina, na spotkania z kolegami, zaczyna od niego i kończy na nim swój każdy dzień, a kolejne prośby, aby to ograniczył, nie przynoszą skutku. Podobnie problem może wyglądać z komputerem, przed którym dziecko zaczyna spędzać zbyt dużo czasu.
Objawy uzależnienia od telefonu, które powinny nas zaniepokoić
Chłopców często nadmiernie wciągają gry wirtualne, w które mogą grać zarówno w telefonie, jak i w komputerze. Dziewczynki z kolei bardziej interesują portale społecznościowe i różne formy komunikowania się, czatowanie na forach. Kiedy nadużywanie telefonu czy komputera przez dziecko powinno nas zaniepokoić? Na co zwrócić uwagę? Oto kilka objawów:
- ciągłe myślenie o tym, co można zrobić przy wykorzystaniu telefonu czy komputera,
- potrzeba spędzania większej ilości czasu z tymi urządzeniami,
- uczucie przyjemności, ekscytacji podczas korzystania z telefonu lub komputera,
- zaniedbywanie obowiązków szkolnych, obniżenie ocen, wagarowanie, problemy z koncentracją,
- mniejsze zainteresowanie innym hobby,
- ograniczenie bezpośrednich kontaktów z rówieśnikami – niewychodzenie na dwór, niespotykanie się w kolegami etc.
- pogorszenie relacji z rodzicami, rodzeństwem,
- brak kontroli nad czasem spędzanym z telefonem w ręku lub przed komputerem – przesiadywanie dłużej niż się planowało,
- zaprzeczanie problemu przez dziecko,
- okłamywanie najbliższych w kwestii rzeczywiście spędzanego czasu z telefonem lub komputerem,
- złość, gniew, irytacja dziecka przy próbach ograniczania tych czynności,
- wydawanie coraz większych pieniędzy na doładowanie telefonu czy opłaty związane z logowaniem się na płatnych stronach, kupowaniem drogiego oprogramowania etc.
- problemy ze zdrowiem – zaburzenie snu, wady postawy, bóle kręgosłupa, pieczenie, łzawienie oczu.
Problem często więc wynika z ilości czasu, jaki spędza dziecko na korzystaniu z telefonu lub komputera oraz jakie emocje towarzyszą temu zjawisku.
Rozmawiaj z dzieckiem o ograniczeniu telefonu
Jak sobie poradzić z tym problemem? Oto kilka cennych wskazówek:
- nie staraj się wiecznie krytykować dziecka z tego powodu, ani nadużywać zakazów, kar w stylu: zabiorę Ci telefon, nie doładuję środków na koncie, odłączę prąd, abyś nie mógł korzystać z komputera etc.
- rozmowa z dzieckiem – przygotuj się do rozmowy (miej w pogotowiu argumenty, czyli odwołania do konkretnych sytuacji) i znajdź dobry moment na nią (np. podczas spaceru, w domu itd.). Postaraj się, aby atmosfera była raczej luźna, a dziecko otworzyło się i by nie pojawiły się niepotrzebne zakłócenia (np. dzwoniący co chwilę telefon). Nazwij wówczas problem konkretnie, powiedz, co Cię niepokoi w zachowaniu dziecka, poświeć mu maksymalnie swój czas, aby czuło, że jest najważniejsze i że je słuchasz. Nastolatka można potraktować jako partnera w rozmowie. Nie wzbudzaj w nim tylko poczucia winy – raczej daj sygnał, że nie jest sam i że możecie wspólnie rozwiązać problem. Można też nawiązać do własnych doświadczeń w temacie nadużywania telefonu, Internetu. Zapytaj dziecko, co ono sądzi na ten temat, zachęć do tego, aby jednak szukało więcej okazji do bezpośrednich kontaktów z rówieśnikami, a nie tylko telefonicznych lub wirtualnych. Warto też wspomnieć o np. zagrożeniach zdrowotnych jakie wypływają z nadmiernego korzystania z komputera/Internetu, o niepotrzebnym izolowaniu się od realnych znajomych i prawdziwego życia.
- ustalenie konkretnych zasad – określcie konkretnie czas korzystania z telefonu (w tym przypadku można wprowadzić również limit finansowy – nieprzekraczalną w miesiącu pulę środków na połączenie lub smsy) i komputera. Zawrzyjcie coś na kształt kontraktu, w którym znajdą się również codzienne obowiązki, czyli np. odrobisz lekcje, wyprowadzisz psa – możesz pograć przez godzinę.
- pomóż znaleźć nową pasję – wymyślcie inne propozycje na odreagowanie np. trudnego dnia w szkole, jeśli wcześniej służyły temu telefon lub komputer. Zaproponuj alternatywne hobby, które może przynieść dziecku wiele satysfakcji. Wskaż propozycje, na które może przeznaczyć zaoszczędzone na telefonie pieniądze – kino, zakup wymarzonej rzeczy, wyjście ze znajomymi na pizzę etc.
- kontroluj oglądane przez dziecko strony, portale, gry, w które gra poprzez np. założenie specjalnych programów blokujących dostęp do niektórych treści (pornografia, narkotyki, przemoc itd.).
- świeć przykładem – pamiętaj, że dziecko kopiuje wiele zachowań dorosłych. Jeśli więc ustalicie pewne zasady w zakresie korzystania z telefonu czy komputera, Ty również musisz się im podporządkować.
- bądź cierpliwy – nawet jeśli pierwsza rozmowa nie skończy się sukcesem, nie zrażaj się. Czasami na osiągnięcie konsensusu potrzeba więcej czasu. Dlatego staraj się nie tracić cierpliwości i po jakimś czasie wróć spokojnie do rozpoczętego wątku.
W ostateczności – jeśli Twoje próby rozmowy z dzieckiem nie przyniosą skutku – pozostaje zawsze pomoc psychologa. To z nim można skonsultować problem.