Gniew – czy Twoje dziecko sobie z nim radzi?

Gniew – co warto wiedzieć o tej emocji?

Gniew to emocja, która przez zdecydowaną większość społeczeństwa jest postrzegana za negatywną. Niewiele osób zdaje sobie tak naprawdę sprawę, że w rzeczywistości odczuwanie gniewu jest związane z chronieniem własnej osoby. Według definicji słownikowej za gniew uznaje się niezadowolenie oraz poczucie wzburzenia, które pojawiają się u człowieka na skutek jakiegoś przykrego bodźca zewnętrznego. Tak postrzegając tę emocję, można przyjąć, że przyczyną gniewu może być np. niesprawiedliwa ocena za szkolną pracę czy kierowanie pochwał w stronę zupełnie innej osoby. Warto w tym miejscu podkreślić, że gniew jest odczuciem, które w bardzo łatwy sposób jest pomylić z innymi uczuciami, w szczególności ze złością oraz wściekłością. Zasadnicza cecha, która odróżnia gniew od innych emocji to fakt, że uczucie to możemy kontrolować, w mniejszym lub większym stopniu.

W jaki sposób objawia się gniew?

Gniew przejawia się na dwa sposoby – ma zarówno komponentę psychiczną, jak i fizyczną. Człowiek, który odczuwa gniew, zazwyczaj ma w głowie wiele różnych myśli, które są skierowane ku rozwiązaniu pojawiającej się u niego emocji. Jak się nie trudno domyślić, złość jest uczuciem potrzebnym w życiu, jak każde inne i ma swoją rolę. Pozwala przede wszystkim na stawianie granic innym osobom, a także wyzwala w nas energię do działania, kiedy chcemy coś zmienić. Ponieważ gniew odgrywa też rolę ochronną, przygotowuje organizm do walki. Uczucie to nie pojawia się bez powodu – zwykle występuje w związku z odczuwaniem przez jednostkę jakiegoś zagrożenia. Tu jednak warto dodać, że szczególną ostrożność należy zachować w przypadku gniewu niekontrolowanego – taki może bowiem przerodzić się w inne emocje, np. w agresję.

Jak reagować na gniew dziecka?

Bardzo ważne jest, aby dziecko mogło nauczyć się, jak wyrażać gniew, a także, aby rodzice, wspierali malca w tym zakresie tak mocno, jak tylko jest to możliwe. W przeciwnej sytuacji młody człowiek będzie miał problemy ze zrozumieniem, a co za tym idzie, będzie jednostką odbieraną za słabą i bezbronną. Chcąc nauczyć się reagować na gniew dziecka, można skorzystać z metod Thomasa B. Brazeltona, profesora pediatrii z ponad pięćdziesięcioletnią praktyką oraz autora wielu książek z dziedziny psychoanalityki. Według niego najskuteczniejsze sposoby na reagowanie gniewu u dziecka to przede wszystkim:

• odizolowanie malca – postawienie pociechy samej to prosta metoda na uspokojenie, zwłaszcza w sytuacji, kiedy od dziecka możemy usłyszeć takie słowa jak „zostaw mnie”, „nie odzywaj się do mnie” itp.,
• pocieszanie – jeśli malec znajduje się w samym środku napadu gniewu, wówczas najlepiej zostawić go samego. Kiedy jednak miną najsilniejsze emocje, wówczas przychodzi dobry moment na mówienie łagodnym tonem, przytulanie, kołysanie. Pozytywna reakcja powinna jednak zawsze mieć miejsce po ataku złości, nigdy w jego trakcie,
• odwrócenie uwagi – to metoda, która jest najskuteczniejsza w przypadku małych dzieci, ale w niektórych przypadkach sprawdza się także w późniejszym wieku. W celu odwrócenia uwagi od gniewu pomocne może okazać się opowiedzenie dziecku przyjemnej wizji, zainteresowania ciekawą zabawką itp.,
• aktywność fizyczna – nie od dzisiaj wiadomo, że nadmiar emocji można wyładować za pomocą aktywności fizycznej. W zależności od wieku dziecka sposobów jest bardzo wiele – może to być jazda na rowerze, uderzanie w worek treningowy, bieganie, skakanie itp. Niekiedy pomocne być może nawet rozdzieranie kartek papieru czy wypicie jednej szklanki wody,
• samouspokojenie – to jedna z trudniejszych metod, ale za to niezwykle cenna. W przypadku młodszych dzieci może to być np. przytulenie się do kocyka lub do ulubionej pluszowej zabawki. Jest to istotna umiejętność zwłaszcza w sytuacji, kiedy obok nie ma rodziców czy bliskich opiekunów.

Walka z dziecięcym gniewem

Postępowanie ze złoszczącym się maluchem to dość duże wyzwanie. Chodzi przede wszystkim o to, aby nauczyć dziecko wyrażać swój gniew, a z drugiej strony, aby nie dopuścić do tego, by emocja ta stała się pretekstem do uporu czy złośliwości. Nie każdy maluch nauczy się trudnej sztuki samouspokojenia, dlatego z dzieckiem zawsze trzeba dużo rozmawiać i tłumaczyć. Najlepiej przypominać mu, że niezadowolenie i złość o wiele lepiej jest wyrażać za pomocą słów niż czynów. Nauka może być długa i żmudna, ale na koniec warto dodać, że większość dzieci wraz z biegiem czasu samodzielnie uczy się kontrolować swój gniew i skłonność do zachowań agresywnych.