ZADZWOŃ TERAZ: 533 221 555

Prywatny Ośrodek Leczenia Uzależnień i Współuzależnienia

533 221 555 czynne 24/7 You TubeGoogle Plus

sobota, 19 wrzesień 2015

Czym są uzależnienia behawioralne i skąd się biorą?

Słowo „uzależnienie” nie kojarzy się już jednoznacznie – czyli z zażywaniem narkotyków, piciem alkoholu, braniem leków. Pojęcie to ma dziś już znacznie szersze. Dotyczy bowiem także pewnych czynności, które podejmujemy na co dzień.

Gdy brakuje hamulca…

Uzależnienia behawioralne mogą być związane z uzależnieniem od gier hazardowych lub komputerowych, seksu, Internetu, pracy, zakupów, telefonu komórkowego, środków masowego przekazu, jedzenia, zabiegów medycyny estetycznej, chirurgii plastycznej etc. Zalicza się do nich również ortoreksję (nadmierne koncentrowanie się na zdrowym odżywianiu), tanoreksję (uzależnienie od opalania, głównie w solarium), bigoresję (brak akceptacji dla własnego ciała, dążenie do uzyskania idealnie umięśnionej sylwetki, nadmierne trenowanie, stosowanie sterydów).

Wszystkie te przykłady uważa się za nałogowe (kompulsywne), ponieważ osoba uzależniona od tych czynności nie umie nad nimi zapanować. W efekcie wpływają one negatywnie na jej codzienne funkcjonowanie. Kieruje nią bowiem silne pragnienie lub poczucie przymusu podjęcia konkretnego zachowania, trudności kontrolowania swoich zachowań. Z czasem rodzi się potrzeba nasilenia danej czynności, aby osiągnąć efekt zadowolenie. Do tego próba ograniczenia lub przerwania zachowania wywołuje fizjologiczne objawy odstawienia. Poza czynnością uzależniającą przestają się liczyć również wszelkie inne źródła przyjemności czy zainteresowania, a osoba uzależniona – mimo iż zdaje sobie sprawę ze szkodliwości nałogu, nadal w niego brnie, szukając ku temu okazji.

Gdzie leży źródło problemu?

Jakie są potencjalne źródła kompulsywnych zachowań behawioralnych? Ich przyczyna zależy od:

  • - uwarunkowań biologicznych – które związane są z zaburzeniami, jakie mają miejsce między dwoma układami neuroprzekaźnikowymi – układem nagrody a układem kary. U osoby uzależnionej wzrasta więc rola układu nagrody, a maleje układu kary. Zachowanie, któremu ulega, powoduje odczuwanie przyjemności, zadowolenia, złagodzenie napięcia. Uaktywniają się bowiem m.in. endorfiny, serotonina i dopamina.
  • - uwarunkowań społeczno-kulturalnych – postęp technologiczny, wzrost dobrobytu i konsumpcjonizmu sprzyjają dążeniu do jak najszybszego zaspokajania pragnień. Konieczność dostosowywania się do zmian cywilizacyjnych, postaw konsumpcyjnych wywołuje zagubienie, stres, negatywne emocje, ucieczkę w używki oraz popadanie w nałogi, z których można wymienić chociażbypracoholizm, zakupoholizm, hazard itd. Dodatkowo wielkie znaczenie ma model rodziny, w którym się wychowujemy, jakie czynności są w niej nagradzane, jakie panują w niej relacje, czy jest dysfunkcjonalna, rozbita etc. Skłonność do pewnych nałogów determinuje też płeć. Np. hazardowi i internetoholizmowi ulegają częściej mężczyźni, a zakupoholizmowi i jedzenioholizmowi – kobiety.
  • - uwarunkowań psychologicznych – dotyczy to podmiotowych cech człowieka, a zwłaszcza jego osobowości. Wiąże się jednak nierozerwalnie z czynnikami biologicznymi i społeczno-kulturowymi. Naturalną właściwością człowieka jest poszukiwanie szybkiej gratyfikacji, przyjemności, skłonność do zachowań ryzykownych czy trudności w kontrolowaniu pewnych impulsów. Sprzyja to nadmiernemu zaangażowaniu się w czynności behawioralne. Na uzależnienie mogą mieć wpływ cechy osobowości, przykładowo niskie poczucie własnej wartości, bezradność, duży poziom lęku, pesymizm życiowy, problemy w radzeniu sobie ze stresem, w relacjach z innymi oraz negatywnymi emocjami. Przyjemne emocje (poprawa nastroju, obniżenie napięcia etc.), które pojawiają się przy podjęciu określonej czynności, powodują dalszą chęć jej utrwalania.

Jakich skutków można się spodziewać?

Jak każde uzależnienia również behawioralne niosą za sobą negatywne skutki. Oto kilka przykładów fizycznych i psychiczno-społecznych objawów:

  • - bóle głowy, nadgarstka, w klatce piersiowej,
  • - problemy żołądkowe,
  • - tiki nerwowe,
  • - zawroty głowy,
  • - zespół przewlekłego zmęczenia,
  • - problemy ze snem,
  • - nieumiejętne wypoczywanie,
  • - drażliwość,
  • - kiepskie relacje z najbliższymi,
  • - rozpad rodziny,
  • - trudności w koncentracji,
  • - zaniżona samoocena,
  • - niższa satysfakcja z życia,
  • - problemy finansowe.

Zachowania behawioralne wiążą się nie tylko z negatywnymi skutkami. Zakupy czy wygrana na loterii przynosi także radość, satysfakcję i wiele innych pozytywnych emocji. Gdy jednak czynności te zdarzają zbyt często, a w konsekwencji dochodzi do tego wstyd i wyrzuty sumienia oraz utrata kontroli nad częstotliwością i zaangażowaniem, powinniśmy się zastanowić nad wizytą u specjalisty.

Ocena: 5

Wszystkich ocen: 62

Skomentuj