Zaburzenia żywienia

Anoreksja – przypadłość głównie kobieca

Jadłowstręt psychiczny, czyli anoreksja dopada blisko dziesięciokrotnie częściej kobiety niż mężczyzn. Pojawia się dość wcześnie – bo z reguły ok. 15 roku życia. Chęć posiadania idealnej figury sprawia, że spora część dziewczyn między 14 a 18 rokiem życia podejmuje działania, które zmierzają do ciągłego obniżania masy ciała i/lub utrzymywania niskiej wagi. Oznacza to, że masa ciała z reguły jest o 15 procent niższa niż powinna być w konkretnym wieku i przy danym wzroście, a wskaźnik masy ciała BMI jest równy lub spada poniżej 17,5. Z silnym lękiem przed utyciem wiąże się – oprócz wspomnianego już niskiego poczucia własnej wartości – niechęć do własnego ciała. Osoby chore na anoreksję uważają, że są o wiele grubsze niż w rzeczywistości i dlatego chorobliwie chcą pozbyć się kolejnych „nadmiernych” kilogramów.

Jak zachowuje się osoba cierpiąca na anoreksję?

• - ciągle ogranicza ilość i częstotliwość posiłków, ukrywa ten fakt przed najbliższymi, odmawia wspólnego spożywania posiłków;
• - unika jedzenia wysokokalorycznego, tuczącego;
• - zażywa środki, które redukują łaknienie, moczopędne lub przeczyszczające;
• - doprowadza do wymiotów;
• - stosuje bardzo wyczerpujące ćwiczenia fizyczne;
• - często sprawdza ile waży.

Jakie są skutki uboczne takiego działania?

• - zmiany hormonalne – u kobiet mogą występować problemy z miesiączką (zatrzymanie lub brak), a u mężczyzn – zaburzenia potencji i libido;
• - zaburzenia wodno-elektrolitowe;
• - zaburzenia metaboliczne;
• - zanik mięśni;
• - bladość, suchość skóry;
• - zaburzenia rytmu serca;
• - bóle i zawroty głowy;
• - omdlenia;
• - zaparcia, wzdęcia;
• - zaburzenia psychiczne – m.in. napięcia, lęki, drażliwość, zaburzenia snu, mniejsza radość z życia i inne.

Anoreksja występuje w dwóch typach: restrykcyjnym i bulimicznym. Pierwszy z nich dotyczy chorych, którzy tracą masę ciała lub utrzymują nieprawidłową wagę, ograniczają ilość spożywanych pokarmów i od czasu do czasu stosują środki przeczyszczające oraz intensywnie ćwiczą. Anoreksja w trybie bulimicznym dotyczy osób, które ograniczają ilość spożywanych posiłków, a z drugiej strony miewają okresy, kiedy nadmiernie objadają się. Później jednak swoją wagę „regulują” poprzez wymioty czy stosując środki przeczyszczające i inne.

Wyróżnia się jeszcze jadłowstręt psychiczny atypowy. Dotyczy to osób, które mają objawy anoreksji, ale nie wszystkie spełniają kryteria diagnostyczne. Przebieg tych zaburzeń może być też łagodniejszy – np. waga nie spada drastycznie. Mimo iż chory jest w stanie stwierdzić, że jest za chudy, to jednak nie umie przestać ograniczać jedzenia.

Życie skoncentrowane wokół jedzenia

Bulimia czyli żarłoczność psychiczna również wiąże się z problemami natury psychicznej. Jej przyczyną może być np. śmierć kogoś bliskiego, kłótnia, osamotnienie (w tym przypadku jedzenie jest rekompensatą braku towarzystwa). Życie osoby cierpiącej na bulimię koncentruje się głównie na jedzeniu. Problem ten również dotyczy głównie kobiet, a objawia się zwykle około 18-24 roku życia. Po napadach objadania się przychodzi czas na zastosowania diety odchudzającej. Właściwą diagnozę stawia się po wystąpieniu takich objawów jak:

• - odżywianie się jest najważniejszym obszarem życia bulimika;
• - okresowo występują napady żarłoczności – spożywania bardzo dużych ilości jedzenia;
• - aby zapobiec skutkom objadania się – tyciu - osoba chorująca na bulimię wywołuje np. wymioty, stosuje środki hamujące apetyt, przeczyszczające, moczopędne lub nawet ucieka się do głodówki – a po niej znowu pojawią się napady żarłoczności;
• - pacjent cały czas boi się otyłości, więc koncentruje się ciągle na swojej masie ciała, ustala limity wagowe poniżej obowiązującej go normy.

Bulimia dzieli się na dwa typy: przeczyszczający - po objadaniu się pacjent prowokuje wymioty, przyjmuje środki przeczyszczające etc. lub nieprzeczyszczający – gdy osoba chora po napadach żarłoczności stosuje diety i głodówki.

Żarłoczność psychiczna, podobnie jak anoreksja, powoduje szereg zaburzeń:

• - somatycznych – m.in. niedobór witamin, zaburzenia w układzie krążenia, pokarmowym, powikłania stomatologiczne (np. próchnica), kosmetyczne (np. rozstępy); neurologiczne (np. drgawki), bóle głowy, zaparcia;
• - psychiczne – np. stany lękowe, depresyjne, zaburzenia snu, uzależnienia (np. od alkoholu).

Przy tym zaburzeniu osoby chore również ukrywają swój problem przed bliskimi, a kiedy sprawa wychodzi na jaw – nie chcą przyjąć pomocy.

Bulimia może występować również pod postacią atypową, czyli wtedy, kiedy nie spełnia wszystkich kryteriów – pacjent ma np. właściwą wagę, a napady żarłoczności z działaniami kompensacyjnymi nie pojawiają się często.

Na pomoc

Zaburzenia odżywiania mogą doprowadzić do tego, że z organizmu ubywać będą niezbędne do jego funkcjonowania składniki odżywcze. Warto wiedzieć, że anoreksja np. w 10-20 procentach kończy się nawet śmiercią. Leczenie jadłowstrętu psychicznego i bulimii obejmuje więc aspekty psychologiczne, psychiatryczne, somatyczne. Diagnoza powinna określić stopień rozwoju choroby, jej nasilenie i czas trwania, a stawia ją najczęściej lekarz psychiatra. Zazwyczaj jest to długotrwała terapia, a prowadzić ją można indywidualnie lub grupowo. Niekiedy pomocy potrzebuje również cała rodzina.