Szacuje się, że na początku ciąży średnio jedna czwarta kobiet pali papierosy, a jedna na dwadzieścia zmaga się z chorobą alkoholową. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest przede wszystkim brak rzetelnej wiedzy na temat niekorzystnych skutków uzależnienia dla nienarodzonego jeszcze dziecka, a także w zakresie stosowania możliwości zaradczych, polegających np. na przyjmowaniu preparatów zastępczych. Oto, co warto wiedzieć o uzależnieniach w ciąży i jak sobie z nimi radzić w tym szczególnym okresie życia.
Czy wszystkie nałogi niosą za sobą ryzyko?
Najczęściej występujące uzależnienia takie jak palenie papierosów czy choroba alkoholowa, mogą niekiedy pozostawiać w cieniu inne nałogi. Mowa tu, chociażby o uzależnieniach związanych z nadużywaniem leków, zaburzeniami odżywiania, kompulsywnymi zakupami czy nadpobudliwością fizyczną. We wszystkich wyżej wymienionych przypadkach wpływ na rozwój płodu i dziecka mogą być tragiczne w skutkach. Uzależnienia mogą powodować:
- Poronienie lub obumarcie płodu,
- Słabą adaptację układu oddechowego,
- Powolny rytm serca płodu,
- Ogólne wcześniactwo i niską wagę po urodzeniu.
Podczas ciąży dziecko jest częścią kobiety. Wszystko, co ona pije i je, zostaje przekazane płodowi, w tym również alkohol, nikotyna oraz narkotyki. Środki odurzające spożywane przez matkę docierają do organizmu dziecka przez krew w łożysku i pępowinie. Organy wewnętrzne płodu nie są wystarczająco wykształcone, aby móc sobie poradzić z toksycznymi substancjami, dlatego dziecko jest bardziej narażone na ich działanie niż matka. W trakcie ciąży palenie matki dwukrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej oraz przedwczesnego porodu, a także trzykrotnie ryzyko samoistnego poronienia. Z kolei zażywanie środków psychoaktywnych, np. konopi może prowadzić do pojawienia się u dziecka w okresie szkolnym trudności w nauce, niezrównoważonego zachowania oraz nadpobudliwości.
Dlaczego kobiety w ciąży sięgają po środki odurzające?
Najczęściej kobieta spodziewająca się dziecka sięga po substancje psychoaktywne z kilku powodów, między innymi takich, jak:
- nie wie jeszcze, że zaszła w ciążę,
- nie zdaje sobie sprawy, że nadużywanie alkoholu czy zażywanie narkotyków może mieć negatywne konsekwencje dla rozwijającego się płodu,
- jest uzależniona od alkoholu, narkotyków, leków lub innych środków psychoaktywnych.
Preparaty zastępcze pomocą w odstawieniu używek?
Środki zastępcze mogą być pomocne w rzucaniu palenia zarówno w okresie ciąży, jak i po urodzeniu dziecka. Także pomiar CO na oddziałach położniczych pozwala na odpowiednie dozowanie tego typu preparatów, wśród których znajdują się między innymi plastry nikotynowe. W przypadku palenia wydychane powietrze staje się zdrowsze już po dwudziestu czterech godzinach od odstawienia nikotyny. Leczenie zastępcze może być stosowane w trakcie ciąży i po porodzie nie tylko u kobiet, które regularnie palą papierosy. Takie terapie dobrze sprawdzają się również w przypadku pań uzależnionych od różnego rodzaju środków psychoaktywnych takich jak np. opiaty (heroina, opium, morfina itp.).
Jak pomóc kobiecie w ciąży wytrwać w abstynencji?
Poza wiedzą na temat zagrożeń, jakie niosą ze sobą spożywanie alkoholu, palenie papierosów czy przyjmowanie substancji psychoaktywnych, na zachowanie abstynencji przez kobietę spodziewającą się dziecka duży wpływ ma jej bezpośrednie otoczenie. Niestety nie zawsze do końca zdaje sobie ono sprawę z powagi problemu. Bagatelizując zdrowie płodu i zachęcając kobietę do picia, to osoby z najbliższego kręgu są częściowo odpowiedzialne za zatruwanie dziecka używkami. Jeśli kobieta pomimo posiadania wiedzy na temat skutków sięgania po alkohol czy substancje psychoaktywne w ciąży nadal ma ochotę, aby sięgnąć po środki odurzające, bardzo duże znaczenie ma postawa osób w jej otoczeniu. Przykładowo jej partner, powstrzymując się od picia, swoim zachowaniem ułatwia wytrwanie przyszłej matce w abstynencji, przyczyniając się tym samym do zdrowia dziecka. Swoim stosunkiem do picia alkoholu, palenia papierosów czy sięgania po inne używki możemy pokazać swój stopień solidarności oraz zdolność do poświęceń w imię dobra, mającego się niedługo urodzić dziecka.