Asertywność nie jest umiejętnością wrodzoną, a nabytą, której każdy może się nauczyć. To zdolność społeczna polegająca na mówieniu „nie”, na stanowczym odmawianiu. Pedagodzy oraz rodzice zaobserwowali, że dzieci, które potrafią być asertywne, nie tylko o wiele lepiej odnajdują się w grupach rówieśniczych, ale także mają większą wiarę we własne możliwości. Podpowiadamy, jak nauczyć swoje dziecko asertywności i kiedy umiejętność ta może okazać się szczególnie przydatna. Zapraszamy do lektury.
Czym dokładnie jest asertywność?
Jak już wyżej zaznaczono, asertywność jest zdolnością, a to oznacza, że możemy się jej nauczyć w każdym momencie życia, ponieważ w żaden sposób nie jest zakodowana w genach. Pojęcie to odnosi się przede wszystkim do określenia zachowań pozwalających na konkretne i zdecydowane komunikowanie swoich potrzeb, uczuć i chęci innymi osobom z otoczenia, bez naruszania w jakikolwiek sposób ich praw. Zdaniem psychologów jest to alternatywa dla zachowań agresywnych oraz uległych. Asertywność może być szczególnie przydatną umiejętnością, chociażby w sytuacjach przemocy szkolnej. Nie mamy tu na myśli jedynie przemocy fizycznej, ale także tę psychologiczną, przejawiającą się w dokuczaniu, przezywaniu. Dzieci, które zostały nauczone asertywności, umieją wyznaczać granice oraz mówić „nie” w sytuacjach, kiedy odczuwają dyskomfort. W oczach rówieśników są postrzegane jako osoby silne i pewne siebie, którym dokuczanie nie powoduje krzywdy, więc nie ma sensu tego robić.
Kiedy rozpocząć naukę asertywności?
Proces uczenia się asertywności najczęściej rozpoczyna się w momencie, kiedy malec po raz pierwszy znajdzie się w grupie. Ten okres zwykle przypada powyżej trzeciego roku życia, kiedy dziecko zaczyna uczęszczać do przedszkola, a następnie do szkoły. To właśnie na tym etapie kształtuje się szereg mechanizmów, które poprzez doświadczenie uczą, jakie zachowania i postawy są akceptowane przez społeczeństwo, a które są nie do przyjęcia. Nauka asertywności polega w dużej mierze na ustaleniu wyraźnych granic, których nie wolno przekroczyć osobom, z którymi dziecko przebywa i komunikuje się na co dzień. Wpajanie tej umiejętności nie jest prostym zadaniem, ale warto pamiętać, że w przyszłości może być pomocna w budowaniu kariery zawodowej, w życiu towarzyskim, budowaniu bardziej satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi oraz w ograniczeniu ilości stresu.
Jak wychować asertywne dziecko?
Budowanie asertywności jest procesem czasochłonnym, wymagającym zazwyczaj refleksji nie tylko nad zachowaniem dziecka, ale i swoim. Poniżej prezentujemy kilka ważnych wskazówek, które mogą być przydatne w wychowywaniu asertywnego małego człowieka:
- wzmacniaj pewność siebie – mów dziecku jak najczęściej, że jest mądre, że na pewno sobie poradzi, że jesteś z niego dumna. Nie poniżaj, nie porównuj do innych dzieci oraz nie krytykuj zbyt często,
- zachęcaj do dyskutowania – kiedy pociecha będzie prosić o coś, do czego Ty nie do końca jesteś przekonana, poproś, aby znalazła takie argumenty, dzięki którym Ty zrozumiesz, że może wcale nie jest to taki zły pomysł,
- ucz odporności na krytykę i porażki – kiedy Twojemu maluchowi nie wychodzi nauka jazdy na rolkach czy hulajnodze, rzuca sprzętem o ziemię i zaczyna płakać, nie mów „przestań płakać”. Staraj się natomiast wytłumaczyć dziecku, że bardzo często zdarza się tak, że w naukę nowej czynności trzeba włożyć nieco więcej wysiłku,
- naucz dziecko wyrażać swoje własne zdanie – mniej więcej między drugim a trzecim rokiem życia większość maluchów zaczyna wchodzić w interakcje z innymi, zamiast bawić się w pojedynkę. To odpowiedni czas, aby nauczyć dziecko wyrażania własnego zdania i bronienia swojego stanowiska. Prawa do bawienia się swoimi zabawkami, a w późniejszym życiu do egzystowania według własnych zamierzeń,
- pozwól na niezależność i własne decyzje – niekiedy zakazujemy czegoś dziecku z przyzwyczajenia lub chęci pokazania, kto tu rządzi. Malec nie chce być przykryty kocem? Jego sprawa. Co ważne, pamiętaj, aby pozwalać na podejmowanie samodzielnych decyzji nawet wtedy, kiedy wiesz, że dziecko będzie ich żałować.
Rodzic – najlepszy nauczyciel swojego dziecka
- Zadaniem rodzica jest wyposażenie swojej pociechy w wiedzę oraz umiejętności, dzięki którym dziecko będzie umiało samodzielnie radzić sobie z trudnymi sytuacjami w życiu. Pamiętaj, że od najmłodszych lat to w głównej mierze Twoje zachowanie jest wzorcem do tego, jak należy postępować w konkretnych sytuacjach. Jeśli pociecha będzie widziała, że potrafisz zachować się asertywnie, nauka tej zdolności z całą pewnością przyjdzie mu o wiele łatwiej.