Uzależnienia dzieci i młodzieży

Z czym wiąże się uzależnienie

Po pierwsze warto sobie odpowiedzieć na pytanie, czym w ogóle jest uzależnienie. Identyfikacja problemu to pierwszy krok do uporania się z nim, do przezwyciężenia go. Specjaliści wskazują przede wszystkim na fakt istnienia utraty kontroli nad zachowaniem w przypadku uzależnień. Osoba uzależniona na przykład od alkoholu, leków lub narkotyków przyjmuje je nie ze względu na chęć ich przyjęcia, ale ze względu na pojawiający się wewnętrzny przymus zażycia danej substancji. Uzależnienie nie dotyka jednej odizolowanej sfery życia człowieka. Obejmuje wszystkie obszary funkcjonowania jednostki. Niepoddanie się terapii uzależnień, gdy zachodzi taka potrzeba, może przynieść drastyczne skutki w postaci tzw. dezintegracji społecznej oraz wyniszczenia organizmu. Warto zaznaczyć, że każde uzależnienie wywołuje cierpienie nie tylko na poziomie indywidualnym, ale także na szerszym poziomie interakcji społecznych.

Typy uzależnień

Uzależnienia mogą mieć różną naturę. Możemy określić je jako chemiczne lub niechemiczne. Te pierwsze wywoływane są przez zażywanie substancji chemicznych i zalicza się do nich m.in. alkoholizm, nikotynizm, lekomanię czy narkomanię. Przedmiotem drugiego rodzaju uzależnień – niechemicznych –  są zachowania. Przykładem takich uzależnień mogą być: uzależnienie od jedzenia, zakupów, komputera, gier komputerowych, Internetu czy telefonu.

W literaturze możemy także spotkać się z innym rozróżnieniem, wg którego uzależnienia mogą dzielić się na:

• fizyczne,
• psychologiczne,
• socjologiczne.

W tym podziale uzależnienia fizyczne oznaczają silną potrzebę zażywania konkretnej substancji (np. alkoholu), a skutki jej odstawienia widoczne mogą być gołym okiem (np. drżenie mięśni czy biegunka). Uzależnienia psychologiczne oznaczają, że człowiek odczuwa silny przymus robienia czegoś (może być to np. uzależnienie od gier komputerowych). Ostatni typ, uzależnienia socjologiczne, wiążą się z zażywaniem konkretnej substancji (np. nikotyny), ale tym razem czynnikiem motywującym spożywanie danej substancji jest moda, wpływ grupy (np. grupy rówieśniczej, która w przypadku dzieci i młodzieży odgrywa dużą rolę jako model do naśladowania).

Szybkie zmiany

Przemiany kulturowe, zmiana trybu życia, jego przyspieszenie, nowe kulturowe wzorce zachowań, postęp cywilizacyjno-techniczny - często właśnie te terminy wymienia się jako przyczyny rozwoju uzależnień wśród dzieci i młodzieży, a także dorosłych. Nie bez znaczenia pozostaje także najbliższe środowisko dziecka, rodzina, i pojawiające się w nim problemy, np. komunikacyjne.

Badania nad uzależnieniami dzieci i młodzieży pokazują na jak wielką skalę rozwinął się ten problem w polskim społeczeństwie. Nastolatkowie coraz częściej, tak jak dorośli, szukają pomocy w radzeniu sobie ze stresem i rosnącą liczbą obowiązków w środkach chemicznych, np. lekach czy dopalaczach (szczególnie w okresach okołoegzaminacyjnych), które mają zapewnić polepszenie koncentracji i wydajniejszą pracę.

Powodów, dla których dzieci i nastolatkowie sięgają po substancje chemiczne może być wiele. Pod uwagę należy brać indywidualną historię człowieka. Tak też starają się czynić terapeuci uzależnień.

Terapia indywidualna lub grupowa (także w formie terapii rodzinnej) to istotny element na drodze ku wyzwoleniu się dziecka od uzależnienia. Reagować należy jednak jak najwcześniej.