Pochwica - objawy i leczenie

To dysfunkcja, polegająca na skurczu mięśni pochwy, a więc zamknięciu jej otworu. Dzieje się to w sposób mimowolny, jest uczuciem nieprzyjemnym. Kobieta cierpiąca na pochwicę w ten sposób podświadomie chce ochronić się przed bólem spowodowanym penetracją, uniknąć ciąży lub chorób przenoszonych drogą płciową. Pochwica jest dysfunkcją, której można się pozbyć, jednak podobnie jak inne tego typu problemy wymaga cierpliwości, pracy i wsparcia pacjentki. Duży wpływ na efekt leczenia będzie miał nie tylko dobry terapeuta i zaangażowanie kobiety, ale też empatia i wyrozumiałość ze strony jej partnera. Pochwicy nie należy ignorować. Wszystkie czynniki, które negatywnie wpływają na życie seksualne, mogą powodować również inne zaburzenia emocjonalne — depresję, stany lękowe, izolację. Niemożność podjęcia normalnego, nieobarczonego bólem współżycia powoduje pogorszenie relacji partnerskich, ale nie tylko.

Kobieta cierpiąca z powodu tej dysfunkcji może mieć zaburzone kontakty społeczne, nieudane życie towarzyskie lub zawodowe. W przypadku par starających się o dziecko jest dużą przeszkodą i sprawia, że zajście w ciążę jest mocno utrudnione. U naszych pacjentek można też zaobserwować obniżone poczucie własnej wartości, utratę wiary w swoją kobiecość i seksualność. Ze względu na powyższe, podjęcie leczenia pochwicy jest bardzo ważne dla kondycji psychicznej kobiety, jej partnera oraz rodziny. Ma duży wpływ na komfort i jakość życia oraz ogólną sytuację socjoekonomiczną. Im szybciej dysfunkcja zostanie rozpoznana, a terapia wdrożona, tym większa szansa na to, że zakończy się sukcesem, a pacjentka odzyska radość i komfort życia bez bólu oraz ograniczeń, uniemożliwiających czerpanie przyjemności z seksu.

Charakterystyka choroby

Zespół Mariona Simsa, inaczej pochwica, jest dysfunkcją seksualną. Może dotyczyć każdej kobiety bez względu na wiek. Statystycznie jednak częściej diagnozuje się ją u osób młodych, które mają za sobą traumatyczne przeżycia (o przyczynach pochwicy przeczytasz w dalszej części tekstu). Zaburzenie polega na mimowolnym i bardzo silnym skurczu mięśni pochwy, a także przepony miednicy i przywodzicieli ud. W momencie kulminacyjnym nieprzyjemny odruch może dotykać nawet 1/3 tego obszaru i nie znikać również w ciągu dnia. Silne zwarcie nóg to kolejna przeszkoda praktycznie niemożliwa do ominięcia, gdy ma dojść do wprowadzenia członka do pochwy.

W trudniejszych przypadkach do skurczu dochodzi nie tylko podczas próby podjęcia współżycia czy badania ginekologicznego, ale też na samą myśl o tych wydarzeniach. Im wizja penetracji jest bliższa, tym silniejsze skurcze dotykają kobietę. Przyczyny pochwicy Można rozróżnić kilka przyczyn pochwicy, które dzielą się na pierwotne i wtórne. Te pierwsze objawiają się u dziewic, mających przed sobą „pierwszy raz" – zarówno w sypialni, jak i przed pierwszą wizytą u ginekologa. Powody wtórne zauważa się u pań, które wcześniej były aktywne seksualne, a wskutek różnych, również traumatycznych przeżyć, pojawiła się u nich blokada przed stosunkiem. Zazwyczaj przyczynami pochwicy są:

• silny lęk przed zajściem w ciążę,
• strach przed bólem spowodowanym penetracją (zwłaszcza w przypadku "pierwszego razu", ale też później, kiedy seks kojarzy się kobiecie z dyskomfortem),
• rygoryzm religijny,
• wychowanie w przeświadczeniu o tym, że seksualność, współżycie i płynąca z niego przyjemność są czymś złym, niewłaściwym, a nawet gorszącym,
• ukrywanie odmiennych preferencji seksualnych, np. homoseksualizmu,
• depresja i zaburzenia lękowe,
• trauma z przeszłości dotycząca wykorzystywania seksualnego, molestowania, przemocy.

Powyższe przyczyny pochwicy wymagają konsultacji z psychologiem oraz podjęcia terapii, która może przywrócić komfort życia i pozwolić czerpać radość ze współżycia. Medycyna zna jednak przypadki, w których powodem dysfunkcji są (nie tylko) aspekty psychogenne. Jeżeli występują stany zapalne pochwy, endometrioza, agenezja pochwy, wrodzone wady układu rodnego, w tym również zarośnięcie przegród, włóknista błona dziewicza, a nawet całkowity brak pochwy problem wymaga konsultacji lekarskiej. Do innych przyczyn pochwicy zaliczają się owrzodzenia, pęknięcia narządów płciowych, a także zaburzenia neurologiczne w obszarze sromu – nadwrażliwość nerwowa. Ponadto częste są sytuacje, w których kobieta cierpi z powodu zaburzeń natury psychicznej i fizycznej. Zaliczamy do nich:

• nawracające lub niedoleczone infekcje bakteryjne i grzybicze nie tylko pochwy, ale też układu moczowego,
• niedobory hormonów,
• zaburzenia, które są efektem działań medycznych, np. radioterapii czy po porodzie.

Wiemy jednak, że kobiety cierpiące na tego rodzaju zaburzenia często również wymagają wsparcia psychologa, aby uporać się z problemem, przetrwać leczenie, zebrać siłę do walki, uwierzyć w swoją kobiecość. Co szczególnie warte odnotowania problem może leżeć nie tylko wyłącznie po stronie kobiety. Bardzo często do eskalacji dysfunkcji dochodzi, gdy to partner ma problemy z przedwczesnym wytryskiem, osiągnięciem erekcji lub cierpi z powodu innych zaburzeń. W takiej sytuacji pomocna będzie psychoterapia dla par, która może stanowić uzupełnienie terapii indywidualnej.

Objawy pochwicy

Jeżeli chodzi o objawy pochwicy, to są one dość jednoznaczne, ale bywają mylone z dyspareunią (ból w czasie współżycia). Jednak w przypadku tej dysfunkcji trudno mieć wątpliwości. Ból pojawia się nie w trakcie stosunku, lecz przed, co sprawia, że często w ogóle nie może on się odbyć. W takiej sytuacji trzeba zgłosić się do ginekologa i psychologa, którzy zdiagnozują rodzaj zaburzenia. Do objawów pochwicy, których nie należy bagatelizować, zaliczamy:

• zamknięcie otworu pochwy poprzez bardzo silny, niemożliwy do kontrolowania ścisk mięśni pochwy – pojawia się on w sytuacji, gdy ma dojść do włożenia penisa, wziernika ginekologicznego, tamponu lub innego ciała obcego;
• odczuwanie nieprzyjemnych skurczów w pochwie i nogach (udach) na samą myśl o stosunku lub badaniu ginekologicznym;
• bolesne, regularne skurcze, które pojawiają się po udanej próbie umieszczenia członka w pochwie – są one na tyle silne, że oddziałują również na partnera, często uniemożliwiając mu wysunięcie penisa (zostaje on zakleszczony),
• niechęć do seksu i podejmowania współżycia, jak również unikanie wizyt u ginekologa ze strachu przed bólem.

Omawianie objawy dotyczą głównie sytuacji związanych z próbą penetracji pochwy (w trudniejszych przypadkach również samego myślenia o niej). Jednak bardzo często pozwalają kobietom czerpać przyjemność z innych form pieszczot, pettingu, gry wstępnej. Zdarza się, że objawy pochwicy idą w parze z innymi problemami seksualnymi: niskim libido, brakiem podniecenia, niemożnością osiągnięcia orgazmu. Wówczas konieczne jest wykonanie kompleksowych badań, które ustalą m.in. poziom hormonów, budowę i ewentualne błędy w anatomii, kondycję nerwów, błony śluzowej, występowanie stanów zapalnych.

Leczenie pochwicy

Choć pochwica jest zaburzeniem, które wprowadza do życia kobiety i jej partnera znaczne ograniczenia i trudności, to na szczęście może być leczona. W pierwszej kolejności wymaga jednak ustalenia, jakie są przyczyny. W tym celu prowadzący ginekolog może skierować pacjentkę na szereg badań, w tym mikrobiologiczne, morfologię oraz hormonalne. Jeżeli penetrację uniemożliwia nieprawidłowa budowa pochwy, wówczas podejmowane są działania np. chirurgiczne. Naszą rolą w leczeniu pochwicy jest ustalenie powodów zaburzenia, poprzez analizę wydarzeń z przeszłości. Pomagamy pacjentkom uporać się z przeżyciami, które mogą powodować traumę i nieprzyjemne skurcze. Najczęściej są to strach przed ciążą, bólem, chorobami wenerycznymi. Bywa, że są one efektem przemocy, molestowania, złych wspomnień związanych z utratą dziewictwa.

W zależności od skali problemu i jego przyczyn, leczenie pochwicy zakłada:

• odbycie konsultacji z seksuologiem, ginekologiem, psychologiem, terapeutą,
• zbadanie przyczyn bólu i określenie, czy nie występują nieprawidłowości w budowie anatomicznej pochwy,
• przepisanie pacjentce miejscowych środków przeciwbólowych, rozkurczających, znieczulających,
• zbadanie i ewentualnie uzupełnienie niedoborów hormonów odpowiedzialnych za nawilżenie pochwy,
• iniekcja botuliny,
• trening autogenny, stosowanie ćwiczeń rozluźniających,
• ćwiczenie i stopniowe rozluźnianie mięśni pochwy poprzez wprowadzanie do niej większych przedmiotów (na początku samodzielnie, potem z udziałem partnera).

Leczenie pochwicy przebiega wieloetapowo, a jeśli problem jest bardziej zaawansowany, zakłada też wdrożenie środków farmakologicznych. W łagodniejszym stadium bazuje przede wszystkim na terapii behawioralnej, sesjach indywidualnych z terapeutą i sesjach dla par. Ich celem jest edukacja seksualna, a także nauka tego, jak skupić się na czerpaniu przyjemności ze współżycia. Nadrzędnym zadaniem jest usunięcie reakcji skurczowej pochwy, która jest odruchowa i nie podlega kontroli. Ważne jest działanie holistyczne i przy współpracy ze specjalistami z różnych zakresów psychiatrii – seksuologami, psychologami, a także lekarzami ginekologami. Połączenie badań elektromiograficznych z ćwiczeniami dna miednicy, technikami relaksacyjnymi, ćwiczeniami rozluźniającymi i oddechowymi, a także elektrostymulacją daje kompleksowy obraz problemu i pozwala rozwiązać go na każdej płaszczyźnie.