Asertywność w życiu codziennym

Definicja asertywności

Jest to umiejętność nabyta, która opiera się na wyrażaniu swoich uczuć oraz prezentowaniu poglądów w sposób nienaruszający praw i psychicznego komfortu innych osób oraz własnych. Ma na celu uniknięcie stresu, wewnętrznego dyskomfortu oraz frustracji związanych z podejmowaniem decyzji wbrew personalnym przekonaniom. Uczy stawiania granic oraz unikania manipulacji ze strony innych osób. Zachowanie asertywne łączy się z reprezentowaniem własnych interesów, przy jednoczesnym zachowaniu uznania oczekiwań osób trzecich.

Asertywność w pracy i życiu prywatnym

Często zdarza się, że w obawie przed utratą pracy lub degradacją, nie potrafimy wyrazić swoich poglądów oraz okazać sprzeciwu w sytuacji, gdy przełożeni czegoś od nas wymagają. Wszechogarniająca presja oraz stres powodują, że nie potrafimy odmówić i po raz kolejny spełniamy oczekiwania szefostwa np. pozostają w pracy po godzinach czwarty raz z rzędu wykonując pozaplanowe zlecenie. Nie zdajemy sobie sprawy, że umiejętność asertywnego wyrażania swoich postaw może przynieść wymierne korzyści przedsiębiorstwu, w którym pracujemy. Jest to zdolność, która pozwala na wynegocjowanie lepszych warunków współpracy z kontrahentem przy jednoczesnym zachowaniu partnerskich relacji, co wpływa na rozwój systemu sprzedaży w firmie. Przejrzysta komunikacja i wzajemny szacunek w stosunku do opinii innych osób sprawiają, że atmosfera w pracy się poprawia, a ilość konfliktów interpersonalnych pomiędzy pracownikami drastycznie się zmniejsza.

Podobne sytuacje spotykamy w życiu prywatnym, gdy często trudno jest nam odmówić prośbom osób z naszego otoczenia, których wolelibyśmy nie spełniać. Chęć zyskania akceptacji grupy jest często ważniejsza dla nas, aniżeli własne przekonania, gdy nie zauważamy innego sposobu na wyjście z patowej sytuacji. Takie zachowanie powoduje wewnętrzny dyskomfort, który mógłby być łatwo wyeliminowany przez osobę sprawnie wyrażającą swoje opinie. Asertywności nie można uznawać jako przejawu "chamstwa", istnieje możliwość przekazania swojego zdania w sposób uprzejmy i nienarażający nas na utratę lub pogorszenie relacji. Okazywanie postaw przyjaznych, takich jak uśmiech i uprzejmy ton wypowiedzi, mogą sprawić, że odmowa wcale nie będzie uznana za afront. Osoby, które nie radzą sobie z wyrażaniem odpowiednich emocji w stresującej atmosferze, zdane są na regularne praktykowanie technik asertywnej odmowy i ćwiczenie własnych reakcji.

Techniki odmowy asertywnej

By odzyskać pewność siebie i swoich racji w relacjach międzyludzkich, można stosować kilka zasad komunikacji i odmowy, które są znane i promowane przez największe autorytety wśród trenerów personalnych. Do najważniejszych praktyk należą:

• a) feedback, czyli udzielenie informacji zwrotnej wyrażanej w sposób przemyślany i konstruktywny. Do najczęściej spotykanych jego rodzajów zalicza się "sandwich feedback" (ang. kanapka), którego założenia sugerują uformowanie wypowiedzi z trzech części: zwrócenia uwagi na pozytywne aspekty opinii drugiej osoby, zasugerowania własnych rozwiązań oraz ponownego nawiązania do korzystnych aspektów sugestii przedstawionych przez współrozmówcę;
• b) technika zdartej płyty – stosujemy tę metodę, gdy nasz rozmówca powtarza prośbę, na którą w dalszym ciągu nie chcemy przystać. Polega ona na powtarzaniu naszej odmowy za każdym razem, gdy będzie się oczekiwało naszej odpowiedzi. Używamy różnych słów, by podobnie wyrazić naszą dezaprobatę;
• c) Metoda FUO – opiera się na trzech głównych elementach: faktach, ustosunkowaniu się, oczekiwaniu. Zgodnie z założeniami, odmowa powinna odwoływać się do konkretnego faktu nawiązującego do sytuacji, zawierać jej konstruktywną ocenę oraz wyrażać własne oczekiwania w stosunku do drugiej osoby.

Warto również pamiętać o umiejętnościach, które pomogą nam odpowiadać na krytykę w każdej sytuacji. Należy zawsze starać się, by:

• - powściągać swoje emocje i nie wyrażać postawy obronnej,
• - nie zaprzeczać faktom,
• - być stanowczym, bezpośrednim i uczciwym w stosunku do drugiej osoby,
• - nie przepraszać oraz nadmiernie się tłumaczyć,
• - otwarcie używać zwrotów, takich jak TAK i NIE,
• - pamiętać o wykorzystaniu odbieranych informacji oraz uznać je jako cenne źródło informacji zwrotnej,
• - wyrażać swobodnie swoje uczucia.

W relacjach z alkoholikiem należy pamiętać o pewnych zachowaniach, mogących zwiększyć efekt, który chcemy osiągnąć wspierając osobę chorą oraz proces leczenia jej uzależnienia.

Warto pamiętać, by:

• - uświadamiać i umożliwiać poznanie konsekwencji nałogu na własnej skórze poprzez nieokazywanie wsparcia w przypadku kłopotów osoby chorej np. gdy alkoholik spędza noc na w izbie wytrzeźwień i prosi o odbiór z miejsca pobytu;
• - zdawać sobie sprawę, kiedy jesteśmy w stanie realnie pomóc, a kiedy zaszkodzić. Każdą czynność w stosunku do chorego należy dokładnie przemyśleć;
• - ustalać jasne zasady i granice w relacji z osobą chorą. Tyczy się to przede wszystkim naszego podejścia i nastawienia;
• - nie zachęcać i przekonywać do działań, które mogą zwiększać ryzyko spożycia środków uzależniających;
• - zachować „zimną krew” w sytuacjach konfliktowych i nie działać pochopnie.

Niezależnie od kultury, z której pochodzimy, nasze style zachowań asertywnych niewiele się od siebie różnią. Oczywiście istnieją zwyczaje, które mogą warunkować proces decyzyjny, ale z reguły reagujemy podobnie na większość sytuacji, w których ktoś wywiera na nas presję lub oczekuje działania sprzecznego z naszymi przekonaniami. Asertywność jest umiejętnością, którą może posiadać większość z nas, jednak jednocześnie jest sztuką, której tajniki poznało niewiele osób stosujących odpowiednie techniki odmowy w sposób umożliwiający uzyskanie korzystnego, efektu wbrew niesprzyjającej sytuacji. Jest to również zdolność, która nabiera wyjątkowego znaczenia w relacji między uzależnionym a osobą współuzależnioną.